Pek çok insan, günümüzde gıdalarda bulunan katkı maddelerinin türleri ve miktarları konusunda giderek daha bilinçli hale gelmiştir. Tüm bu bilinçlenme neticesinde, “tamamen doğal” veya katkı maddesi ve koruyucu içermeyen daha fazla organik gıdalara ilgi artmıştır.
Bazı gıda katkı maddelerinin zararlı olduğu ve düzenli olarak veya büyük miktarlarda yenildiğinde sağlık sorunlarına neden olabileceği düşünülmektedir. Ancak, şu anda gıdalarda kullanılan standart katkı maddeleri, ortalama, sağlıklı bir kişi için güvenli kabul edilmektedir. FDA, tüm gıda katkı maddelerini (koruyucular, tatlandırıcılar, renklendiriciler, tekstüre ediciler vb.), bunların nasıl kullanılacağını, gıdalara ne kadar ekleneceklerini ve tüketiciler için ne kadar güvenli olduklarını düzenleyen bir takım kurallara sahiptir.
Bu katkı maddeleri, gıdalarımızı taze tutmaktan, gıdaların güvenliğini artırmaktan, besin değerini korumaktan ve görünümü iyileştirmeye yardımcı olmaktan sorumludur. Zararlı gıda katkı maddelerini en aza indirmek veya önlemek istiyorsanız, gıda etiketlerini dikkatlice okumayı ihmal etmeyin.
Ulaş Utku Bozdoğan Tavsiyesi: Aldığınız Ürünler Etiketlerini Mutlaka Okuyun
Tartrazin veya Sarı #5 içeren yiyeceklerden kaçının. Tartrazin genellikle Sarı #5 olarak bilinir (Genel olarak içerik listesinde olduğu gibi listelenir). Birçok farklı türde gıdaya eklenen ve bazı olumsuz reaksiyonlarla (özellikle çocuklarda) zarar lı olduğu söylenen bir renklendiricidir.
Bazı araştırmalar Sarı #5’in çocuklarda davranış problemleri sorunuyla birebir ilişkili olduğunu göstermiştir. Genellikle DEHB olan ve doğrulanmış bir gıda alerjisi olan bu durum çocukları olumsuz etkiler. Tipik olarak, artan hiperaktivite ve dikkat etmede zorluk sorunları baş göstermesine yol açar.
Sarı #5, Mountain Dew soda, sarı renkli vitaminler veya ilaçlar, peynir tozu ile yapılan makarna ve peynir, sarı renkli şekerler ve sarı renkli tahıllar dahil olmak üzere çok çeşitli gıdalarda bulunur.
Diasetil içeren maddeleri kesinlikle kullanmayın. Sarı #5’in aksine, diasetil bir renk değil, bir tatlandırıcıdır. Çok çeşitli işlenmiş gıdalarda kullanılır ve birkaç olumsuz sağlık etkisi ile ilişkilendirilmiştir.
Diasetil tipik olarak mikrodalga donuk ürünler ile tereyağlı patlamış mısır, karamela veya akçaağaç gibi “kahverengi” tatlandırıcılar ile birlikte bazı yoğurtlar ve peynirler gibi gıdalarda bulunur.
Diasetil içeren gıdaların tüketimi ile bağlantılı olan bir yan etki demans ve Alzheimer hastalığıdır. Araştırmalar, bu kimyasalın tüketilmesinin beyinde plak oluşumuna yol açabileceğini göstermiştir.
Demansa ek olarak, çok fazla diasetil soluyan (patlamış mısırı kokusu gibi) veya diasetil içeren gıda üreten fabrikalarda çalışan kişilerde ciddi bir solunum yolu hastalığı (sıklıkla “patlamış mısır akciğeri” olarak adlandırılır) gelişir.
Utku Bozdoğan Tavsiyesi: Bu Etkenleri İçeren Gıdalardan Uzak Durun
Nitrat veya nitrit içeren yiyecekleride kara listeye almanızı öneririz. Hem nitratlar hem de nitritler, birçok gıdada bulunan oldukça yaygın bir koruyucudur. Birçok çalışma, bu katkı maddelerinin her ikisinin de, özellikle büyük miktarlarda yenildiğinde çeşitli sağlık sorunlarına neden olabileceğini göstermiştir.
Hem nitratlar hem de nitritler koruyucu görevi görür ve gıdaların bozulmamasına yardımcı olur. Genellikle peynir, şarküteri, pastırma, jambon, salam, sosisli sandviç ve diğer füme veya işlenmiş etler gibi gıdalarda bulunurlar.
Ağırlıklı işlenmiş et üzerine bir beslenme şekliniz varsa, nitrat ve nitrit alımınız önemli ölçüde daha yüksek olacaktır. Çalışmalar bunun kanser (özellikle yemek borusu kanseri) ve kalp hastalığı riskinizi artırdığını göstermiştir.
Bunun arkasındaki temel mantık ve yaklaşım, hem nitratların hem de nitritlerin, kanser hücrelerinin büyümesini destekleyebilecekleri anlamına gelen kanserojen bir faktöre sahip oldukları üzerinedir.
Propil paraben içeren yiyeceklerden kaçının. Propil paraben, işlenmiş gıdalarda bulunan bir koruyucudur ve gıdaların daha taze kalmasına yardımcı olur. Bu özel koruyucu yaygındır ve çok miktarda işlenmiş gıdada bulunur.
Propil paraben çok yaygın olarak kullanıldığından, içinde bulunduğu her yiyeceği listelemek zordur. Ancak en yaygın yiyecekler arasında ekmek, kekler, gıda boyaları ve hatta kozmetik ve şampuanlar bulunur.
Propil parabenlerin tüketimi meme kanseri ile ilişkilendirilmiştir. Çalışmalar tartışmalıdır, ancak propil parabenler vücuttaki östrojene benzer şekilde hareket eder. Artan östrojen aktivitesi meme kanseri ile ilişkilendirilmiştir.
Çalışmalar ayrıca propil paraben tüketiminin erkeklerde azalmış sperm sayısı ve testosteron seviyeleri ile ilişkili olduğunu göstermiştir.
Ulaş Utku Bozdoğan: Bu Gıdalar Endişe Verici Dikkatli Olun
Olestra içeren tüm yiyecekleri kesin. Olestra adını bir katkı maddesi olarak duymuş olabilirsiniz. Az yağlı ve diyet gıdalar içindeki kullanımı oldukça yaygındır. Bir yağ ikamesidir ve tüketildiğinde bazı hoş olmayan yan etkilere neden olabilir.
Olestra veya Olean tipik olarak az yağlı diyet gıdalarında bulunur. Daha düşük kalorili ve daha düşük yağlı bir ürün üzerinde doğal yağ kaynaklarını değiştirmek için kullanılır. Patates cipsi, peynirli büskivi, kraker, patlamış mısır ve diğer tuzlu atıştırmalık yiyecekler gibi gıdalarda yaygın olarak bulunur.
Olestra ile ilgili sorunlardan biri, vücuttaki vitamin ve mineral emilimine müdahale etmesidir. Spesifik olarak, A, D, E ve K Vitaminlerinin emilimini engeller.
Ek olarak, olestralı gıdaları tüketmenin en iyi bilinen yan etkilerinden biri, çok gevşek dışkı, anal sızıntı ve genel GI sıkıntısı potansiyelidir.
Tescilli tat veya baharat karışımları içeren yiyecekleri satın almayın. Bazı gıdalar, beslenme etiketlerinde listelenen içeriklerden daha karmaşık bileşenlere sahip olabilir. Şirketler, tam olarak neyin dahil olduğunu açıklamadan, etiketinde baharat karışımları veya aroma karışımları gibi “tescilli karışımlar” olarak adlandırdıkları gizli formüller kullanmaktadırlar.
Bir gıda etiketi “özel karışım” diyebilir veya “doğal tatlar” veya “yapay tatlar” diyebilir ve başka bir açıklaması olmayabilir, buna kesinlikle dikkat edilmelidir.
Eklenen doğal tatlar, yapay tatlardan daha iyi olmayabilir. Bazı doğal aromalar hala solvent propilen glikol veya koruyucu BHA gibi katkı maddeleri içerir.
Tescilli karışımlardan kaynaklanan olumsuz sağlık koşullarına ilişkin belgelenmiş herhangi bir yan etki veya bağlantı bulunmamıştır, ancak bunlar o kadar belirsizdir ki sağlıkla ilgili herhangi bir bağlantısı olup olamayacağı üzerinde endişe verecek kadar güvenilmez ve karmaşık bir taraf bulunmaktadır.
Bir başka yazı ve makalemizde görüşmek üzere esen kalın…